MAZLUM PADİŞAH IV. MUSTAFA HÂN - 4 EKİM 2020 MEVLANA TAKVİMİ

Mevlana Takvimi

Osmanlı Devletinin 29. pâdişâhı olan IV. Mustafa’nın babası Sultan I. Abdülhamîd Hân’dır. Şehzâdeliğinde yüksek din ve fen bilgileri öğretilerek yetiştirildi. Amcası Sultan Selim Hân’ın ıslahat fikirlerine karşı çıkan bâzı devlet adamları Yeniçerileri tahrik ettiler. Netîcede Kabakçı Mustafa’nın sevk ve idâresinde ayaklanan yamaklar Selim Hân’ı tahttan indirerek Şehzâde Mustafa’yı sultan îlân ettiler. (29 Mayıs 1807)

Nizâm-ı cedîd kuvvetlerini dağıtan ve devlet idâresini ele geçiren âsiler işi çığırından çıkararak halkın mallarını yağmalamaya, Yeniçeriler de her işe karışmaya başlamışlardı. Mustafa Hân, öncelikle âsilerin bir kısmını çeşitli bahâne ve vazîfelerle saraydan uzaklaştırdı. Ancak, zorbaları tamâmen sindirebilmek için büyük bir güce ihtiyâcı vardı. Bunun için Alemdâr Mustafa Paşa’nın İstanbul’a gelmesini istedi. Kendisine sâdık 16 bin kişilik kuvvetle harekete geçen Alemdâr, öncelikle Boğaz Nâzırlığı yapmakta olan Kabakçı Mustafa’yı öldürttü. Daha sonra zorla saraya giren Alemdâr, Selim Hân’ın hançer darbeleriyle şehit edilmiş cesediyle karşılaştı. Hizmetkârlarının yardımı ile hayâtını kurtaran Şehzâde Mahmûd’u pâdişâh îlân etti. (28 Temmuz 1808) Mustafa Hân ise Topkapı Sarayı’na yerleştirildi.

Mustafa Hân, zekî ve tedbirli olmasına rağmen Üçüncü Selim Hân’ın tahttan indirilmesi netîcesinde tahta çıkarılmış olmasından dolayı isyancıların elinde kaldı. Yeniçerilerin tamâmının zorba bir gürûh hâline gelmeleri sebebiyle eşkiyâyı bertaraf edecek bir kuvveti yanında bulamadı. Bu sebeple onların isteklerine boyun eğmek zorunda kaldı. İkinci Mahmûd Han’ın ıslâhâtlarından memnun olmayan bâzı devlet adamları, Yeniçerileri tahrik etmek sûretiyle kendilerine yakın gördükleri Dördüncü Mustafa’yı tekrar tahta geçirmek üzere harekete geçtiler. Bu durum netîcede Mustafa Hân’ın öldürülmesine yol açtı. Saltanat müddeti bir sene iki ay olup, vefât ettiğinde otuz yaşında idi.

(Rehber Ansiklopedisi, 12.c., 334-335.s.)