ÇOK YÖNLÜ ALİM: İBNÜ’l-BENNÂ EL-MERRÂKUŞÎ - 23 ARALIK 2021 MEVLANA TAKVİMİ

Mevlana Takvimi

9 Zilhicce 654 (28 Aralık 1256) tarihinde Merakeş’te doğdu; ailesi Gırnata kökenlidir. Babası yapı ustası olduğundan “İbnü’l-Bennâ” künyesiyle anılır. Merakeş’te Kur’ân ilimleri, hadis ve Arap dili ve edebiyatı okudu. Daha sonra Fas’a geçerek tahsilini tamamlayan İbnü’l-Bennâ, bu şehirde matematik, tıp, astronomi, nahiv ve matematik (özellikle geometri) okudu. Öğrenimini bitirdikten sonra ders vermeye başlayan İbnü’l-Bennâ, 5 Receb 721’de (31 Temmuz 1321) ölünceye kadar Merakeş’te öğretimle uğraşmıştır. Telif ve tedris üslûbu öğrencileri tarafından yaygınlaştırılan İbnü’l-Bennâ’nın eserlerine ders kitabı olarak okutuldukları için çok sayıda şerh yazılmıştır. İbnü’l-Bennâ’nın üslûbundaki en belirgin özellik basitleştirme ve gereksiz tekrarlardan kaçınma şeklinde özetlenebilir. Bu okulun sürekliliğine ve tesirinin kalıcılığına en büyük delil İbnü’l-Bennâ’dan sonra gelen İbn Haydûr, İbn Kun

füz, Kalesâdî, İbnü’l-Hâim ve İbnü’l-Mecdî gibi matematikçilerin onun eserlerini şerhetmesidir. İbnü’l-Bennâ’nın hesap ilmine yaklaşımında göze çarpan en önemli özellik, rasyonel sayılar konusunda Doğu İslâm matematiğine göre ileri bir seviye göstermesidir. Diğer bir önemli husus da irrasyonel sayıların yaklaşık karekökünün tesbitinde kaydettiği başarıdır. Sayının tarifi ve sonsuzluk kavramı gibi konularda çalışmıştır. Sayılar teorisinde ise İbnü’l-Bennâ kombinatör analiz konusunda çalışmalar ortaya koymuş, ayrıca bu çalışmalarını salt sözel ifadeyle bırakmayıp matematik formülasyon şekline de getirmiştir. Bu formülasyonda daha sonra “Pascal üçgeni” adıyla anılacak olan “el-müsellesü’l-hisâbî”yi kullandığı görülür. İbnü’l-Bennâ’nın Fas halkı arasında “Sîdî Bulibennâ” lakabıyla tanınmasının ve mezarının bugün dahi ziyaret edilmesinin sebebi onun dini bütün örnek bir şahsiyet ve ayrıca bir mutasavvıf olmasıdır. (TDV İslâm Ansiklopedisi, c.20, s.530-532)