Ön Çapraz Bağ Yaralanması

Acilci.Net - Ses ve Video Tüm Bölümler

Giriş Diz ekleminde spor ilişkili yaralanmalarda sık görülen ve sporda oldukça medyatik yer bulan ön çapraz bağ yaralanması, 30-80/100.000 prevelansa sahiptir​1​. Özellikle genç sporcularda daha sık görülen ön çapraz bağ yaralanması diz travmalarının %40-50'sini oluşturmaktadır​2​. Birçok spor dalında görülebilmesine karşın daha çok futbol ve kayak risk arttıran sporlar olarak öne çıkmaktadır. Konservatif ve cerrahi tedavi yöntemlerinin gelişmesiyle yönetilmesi daha kolay hale gelen ön çapraz bağ yaralanması, yakın geçmişte sporcuların kariyerlerini sonlandıran bir travma olarak nitelendirilmekteydi. Günümüzde ön çapraz bağ yaralanması geçiren sporcular gelişmiş tedavi yöntemleriyle ortalama 6-12 ay arasında sahalara geri dönmektedir. Anatomi Kısaca anatomisinden bahsedecek olursak ön çapraz bağ yaklaşık 35 mm uzunluğunda intraartiküler bir bağdır​3​. Lateral femoral kondilin medial duvarından başlar ve diz eklemini anterior ve medial şekilde çaprazlayarak tibial artiküler yüzeye yapışır. 2 adet yapıya ayrılan ön çapraz bağ tibial yüzeydeki yapışma noktasına göre anteromedial ve posteromedial olarak isimlendirilir​4​. Ön çapraz bağ popliteal arterin dalı olan geniküler arter tarafından beslenmektedir. İnnervasyonu ise tibial sinir dalı olan posterior artiküler sinir tarafından gerçekleştirilir​5​. Diz Anatomi Ön Çapraz Bağ Mekanizması Ön çapraz bağın primer görevi dizin anteroposterior stabilitesini sağlamaktır. Tek başına dizin anterior translasyonunun %86’sına karşı koymaktadır. Bir diğer fonksiyonu ise dizin varus, valgus ve anterolateral düzlemdeki rotasyonel hareketlerini sınırlamaktır​6​. Daha önce bahsedildiği gibi iki adet yapıdan oluşan ön çapraz bağ; anteromedial ve posterolateral yapıları dizin fleksiyon ve ekstansiyon hareketleri ile uzunluklarını değiştirmektedir. Anteromedial ön çapraz bağ diz fleksiyonu sırasında maksimum uzunluk ve gerilime sahipken; posterolateral ön çapraz bağ tam ekstansiyonda iken maksimum uzunluk ve gerilime sahiptir. Ön çapraz bağ sık görülen travma mekanizması Travma Mekanizması ve Klinik Akut diz travması durumunda sporcular genellikle ön çapraz bağ yaralanması geçirdiklerinde dizlerinde ani bir boşluk hissi hisseder ve ‘pop’ şeklinde tarif edilen yırtılma sesi duyarlar. Her ne kadar ön çapraz bağ yaralanması görülen sporda sessiz bir ortam yakalamak oldukça zor olsa da literatürde sessiz bir ortamda yakın çevre tarafından da bu sesin duyulabileceği belirtilmektedir. Ön çapraz bağ yaralanması yaşayan sporcu yaşadığı ağrı nedeniyle oyuna devam edemez ve dakikalar için travmatize dizde hemartroz gelişir. Literatürde görülen bazı vakalarda da olduğu gibi bazen hemartroz gelişmesi 12 saate kadar uzayabilir​7​. Hemartroz görülmesi ve yaralanma mekanizması yüksek ihtimalle ön çapraz bağ yaralanmasını öngördürse de menisküs yaralanmaları, patellar dislokasyon ve fraktürlerde de görülebilmektedir​8​. Diz travmalarında gözden kaçabilen patolojilerle ilgili sitemizdeki daha önceki yazıya buradan ulaşabilirsiniz. Sıklıkla sportif aktivitelerde görülen ön çapraz bağ yaralanmaları mekanizma olarak daha sık temassız yaralanmalarla oluşurken direkt temas sonrası da oluşabilmektedir. Temassız olarak gelişen ön çapraz bağ yaralanmalar sıklıkla hızlı yön değiştirme ve hızın aniden kesilmesi ile oluşmaktadır. Yine pivot hareketi sonrası ve sıçrama sonrası tek ayak üzerine düşme ile de yaralanma görülebilmektedir. Buradaki en önemli nokta ön çapraz bağ yaralanmalarının çoğunun ayak tabanının yer ile teması sonrası meydana gelmesidir​8​. Direkt temas ile gelişen ön çapraz bağ yaralanmaları sıklıkla ayak tabanının yer ile teması sonrası aynı dizin lateraline alınan ve dizi valgusa zorlayan bir darbe ile oluşmaktadır. Darbenin şiddetine göre eş zamanlı iç yan bağ zedelenmesi de meydana gelebilmektedir. Temas ile oluşan bir diğer travma çeşidi ise dizin ön tarafından alına bir darbe ve sonrasında gelişen hiperekstansiyondur.