Kloosters en ashrams: tussen spiritueel toerisme en religieuze utopie

Groetjes uit Shambhala

Hoewel Nederlandse en Belgische kloosters zelden nieuwe kandidaat monniken of monialen ontvangen, zijn ze wel erg populair bij het brede lekenpubliek. Velen gaan erheen voor spirituele retraites of om enkele dagen de stilte op te zoeken. De sfeer van kloosters blijft blijkbaar een grote aantrekkingskracht uitoefenen. Maar dat roept ook een interessante spanning op. Van oorsprong vormt het monastieke leven immers een poging om een gemeenschapsvorm uit te bouwen die wat haaks staat op de seculiere wereld. Weinigen voelen zich echter geroepen om verder te gaan in de radicalere aspecten. Je zou misschien zelfs kunnen stellen dat er sprake is van een zeker ‘spiritueel toerisme’.

Ook in Indische ashrams en boeddhistische kloosters kom je wel eens mensen tegen die vooral van de ene naar de andere hoppen als onderdeel van een gekend circuit. Niettemin is daar evengoed sprake van utopisch gedachtegoed en stevige vormen van spirituele verinnerlijking. Dat is ook helemaal niets nieuws. Zelfs bij de woestijnvaders en -moeders zag je dat al. Zij worden dikwijls als toonbeelden gezien van mensen die een poging ondernamen om een religieuze het beleven van een religieuze utopie. Maar ook bij hen, in de Egyptische woestijn van de 3de eeuw, was er erg veel spiritueel toerisme. Het had op sommige vlakken zelfs wat weg van het hippietoerisme van 20ste eeuw in India.

Staan ‘toerisme’ en ‘utopie’ elkaar dus in de weg of horen ze net inherent bij elkaar? Kunnen we de twee eigenlijk wel contrasteren? Want is de realiteit niet vooral een kwestie van grijstinten en minder van een helder zwart-wit? Om deze vraagstukken te bespreken, leek het Paul en Jonas niet meer dan logisch van Thomas Quartier uit te nodigen naar de Shambhala studio. Aangezien hij niet alleen zelf benedictijns monnik is maar ook aan de Radboud Universiteit en de KU Leuven vakken doceert rond rituelen, liturgie en monastieke spiritualiteit, was hij de geknipte gast voor deze contemplatieve aflevering waarin we zelfs onderzoeken wat kloosters en ashrams gemeen hebben met tax free zones in de luchthaven.

-------

'Groetjes uit Shambhala’ is een productie van ⁠⁠Volzin⁠⁠.