تعزیه در عصر ناصری- بخش اول

تاریکخانه تاریخ

در قسمتِ دوّم از فصلِ دوّم دربارۀ «تعزیه» به‌عنوان یکی از پدیده‌های مهمِ اجتماعی و فرهنگی در دورانِ «ناصرالدین‌شاه قاجار» صحبت کردیم. این قسمت، به دلیلِ مفصل بودن، در دو بخش منتشر می‌شه. بخشِ اوّل، به عنوانِ مقدّمه، دربارۀ ریشه‌ها و خاستگاه تعزیه در قبل و بعد از اسلام و روندِ شکل‌گیری‌ش تا دورانِ محمدشاه قاجاره؛ در بخشِ دوّم ‌هم به‌سراغِ تعزیه در دورانِ ناصرالدین‌شاه و اوج و افولش خواهیم‌رفت. در تهیه و تدوینِ بخشِ اوّل از قسمتِ دوّم منابعِ زیر مورد استفاده قرار گرفته‌است: ‌ «نمایش در ایران» - «بهرام بیضایی» - نشرِ «روشنگران» «زمینه‌های اجتماعی تعزیه و تئاتر در ایران» - «جلال ستّاری» - نشرِ «مرکز» «پژوهشی در تعزیه و تعزیه‌خوانی» - «عنایت‌الله شهیدی» - نشرِ «دفتر پژوهش‌های فرهنگی» «نمایش در دورۀ صفوی» - «یعقوب آژند» - نشرِ «فرهنگستانِ هنر» «سوگِ سیاوش» - «شاهرخ مسکوب» - نشرِ «خوارزمی» «یادگار زریران» - برگردانِ «ژاله آموزگار» - نشرِ «معین» «یادگارِ زریران» - برگردانِ «ماهیار نوّابی» - نشرِ «اساطیر» «تعزیه: آیین و نمایش در ایران» - «پیتر جی. چلکووسکی» - برگردانِ «داود حاتمی» - نشرِ «سمت» «تماشا در عهدِ صفوی» - «ژان کالمار» - برگردانِ «یدلله آقاعباسی» - نشرِ «نمایش» سفرنامۀ «پیترو دلاواله» - برگردانِ «شعاع‌الدین شفاء» - نشرِ «علمی و فرهنگی» سفرنامۀ «آدام اولئاریوس» - برگردانِ «احمد بهپور» - نشرِ «ابتکار» سفرنامۀ «تاورنیه» - برگردان « سعید ارباب‌شیرانی» - نشرِ نیلوفر سفرنامۀ «کارستن نیبور» - برگردانِ «پرویز رجبی» - نشرِ «ایران‌شناسی» «مشاهدات سفر از بنگال به ایران» - «ویلیام فرانکلین» - برگردانِ «محسن جاویدان» - نشرِ «بنیاد فرهنگ و هنر ایران» -------------------- موسیقی آغازین و پایانی این قسمت قطعۀ «رقصِ مردگان» از «کامی سن‌-سانس» آهنگ‌سازِ فرانسوی‌ست. ‌ در این قسمت، به ترتیب از؛ صدای فیلم‌ِ «مرگِ یزدگرد» به نویسندگی و‌ کارگردانی «بهرام بیضایی» محصولِ سالِ ۱۳۶۰ خورشیدی و صدایِ فیلمِ «سفیر» به نویسندگی و کارگردانی «فریبرز صالح» محصولِ سالِ ۱۳۶۱ خورشیدی استفاده شده‌است. ‌ همچنین قطعاتِ موسیقی زیر به ترتیب به‌کار رفته‌اند: ‌ The Fateful Day: 1.«Arousi» - «Majid Entezami» ‌ The Alchemist's Symphony: «Interlude 3» - «Walter Taieb»