ZENBİLLİ ALİ EFENDİ VE KARINCANIN HAKKI - 11 ARALIK 2020 MEVLANA TAKVİMİ

Mevlana Takvimi

Sekizinci Osmanlı şeyhülislâmı olan Zenbilli Ali Efendi evinin penceresinden bir zenbil sarkıtır, suâl sormak isteyenler, suâllerini kâğıda yazıp zenbile koyardı. O da çekip suâllerin cevâbını yazar, zenbili tekrar sarkıtırdı. Bu sebeble, Zenbilli Ali Efendi ismiyle meşhur olmuştur. II. Bâyezîd Han tarafından şeyhülislâmlığa tâyin edilen ve Yavuz Sultan Selîm Han’ın tahta çıkmasından sonra da vazifesine devam eden Zenbilli Ali Efendi, hak severliği ve doğruluğu ile dikkati çekmiştir. Pâdişâhın her hareketinde, İslâmiyet’e uymasında yardımcı olmuştur.

Zühdü, takvâsı, istikâmeti ve doğruluğu ile meşhur olan Zenbilli Ali Efendi, dîne uymayan her çeşit hükme ve karara şiddetle karşı çıkardı. Celâlli olmasıyla tanınan Yavuz Sultan Selîm Han’ın, şiddetli hareketlerini bile teskîne muvaffak olurdu. Zenbilli Ali Efendi, Kânûnî Sultan Süleymân Han devrinde de vazifesinde kalıp, Rodos seferine katıldı. Rodos’un fethinden sonra orada imâmlık ve hatiplik yapıp, İslâm müesseseleri kurdu. Zenbilli Ali Efendi; II. Bâyezîd Han, Yavuz Sultan Selîm Han ve Kânûnî Sultan Süleymân Han devrinde olmak üzere, yirmi dört sene şeyhülislâmlık yaptı. Ömrünü; ilme, talebe yetiştirmeye ve İslâm’a hizmete harcamıştır. Üstün hâlleri, ahlâkı, başarılı hizmetleriyle meşhur olup, tasavvufta da kemâle ermiştir. Kendisine “Mevlânâ Sûfî Ali Cemâlî” de denilmiştir.

Kanunî Sultan Süleymân Han, meyve ağaçlarını karıncaların sarması üzerine, karıncaları kırmak için meseleyi Zenbilli Ali Efendi’ye güzel bir beyitle sorar ve şöyle der; “Dırahtı (ağacı) sarmış olsa eğer karınca, Zarar var mı karıncayı kırınca.” Zenbilli Ali Efendi zarif bir ifâde ile sorulan bu suâlin altına şu beyti yazarak cevâb verir: “Yarın Hâkk’ın dîvânına varınca, Süleymân’dan hakkın alır karınca.”

(Bu menkıbenin Ebu’s-Suud Efendi ile Kanuni Sultan Süleyman arasında yaşandığını nakledenler de vardır.)

(Şakâyik-ı Nu’mâniyye Tercümesi)