Levent Köker ile Hukuk ve Demokrasi (45): Kürt sorunu nedir?

Medyascope Podcast

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun geçtiğimiz haftaya damgasını vuran açıklaması, 35-40 yıldır çözülemeyen Kürt sorununun meşru bir organ olarak görülebilecek olan HDP ile çözülebileceği yolundaydı. Buradan hareketle, kimilerinin var, kimilerinin yok, Cumhurbaşkanı’nın ise “Vardı, çözdük bitti” dediği “Kürt sorunu nedir?” sorusuna bir cevap vermeye çalışacağım.

Kanımca Kürt sorununun iki büyük bölümü var: Biri, Türkiye’yi feci bir şiddet sarmalına sokan PKK sorunu. Bu sorun 2012-2015 arasındaki süreçte bir çözüm noktasına yaklaşılmışken çözülemedi ve halen devam ediyor. İkincisi ise PKK’yı da aşan, Türkiye’de Kürtler’in varlığı ve talepleriyle ilgili, en azından Cumhuriyet’in kuruluş yıllarına kadar geriye gidebilen bir mesele. Bence asıl Kürt sorunu bu ve burada iki alt boyut görmekteyiz: Birincisi Kürtçe’nin statüsü, ikincisi de demokratik yerel özerlik. Kürtçe ile ilgili olarak, Anayasa’daki anadilinde eğitim yasağı halen devam ediyor. Buna karşılık, 1983’teki yasakçı kanunun 1991’deki ilgasından bu yana geçen sürede, Kürtçe kursların, Kürt dili ve edebiyatı bölümlerinin ve yaşayan diller bağlamında Kürtçe öğretilmesine yer verilmesinin olumlu gelişmeler olarak kaydedilmesi gerekir. En son 2014 yılında “farklı dil ve lehçelerle eğitim yapılması”na imkan veren kanun da, henüz uygulanmamış olsa da bu olumlu gelişmeler içinde önemli bir merhaledir. Buna mukabil demokratik yerel özerklik, sadece Kürt meselesini değil, Türkiye’nin genel demokratikleşme sorununu da belirleyen önemli ve çözülmemiş bir boyut olarak varlığını korumaktadır. Bugün muhalif partilere mensup başkanların yönetimindeki büyükşehir belediyelerinin karşılaştıkları sorunlar, HDP’li başkanlara yönelik kayyum uygulamaları ile yan yana konulduğunda, Kürt sorunun bu boyutu iyice belirginleşmektedir. Konu, HDP’nin 27 Eylül’de açıklayacağını duyurduğu tutum belgesi ışığında yeniden ele alınmaya muhtaçtır. Önümüzdeki hafta devam etmek üzere.