Dr Umut Yildiz Podcastleri

Seriye öjenikle başlayıp, IQ testlerinin tarihini ve bugününü problemlerini konuşmuştuk. Yalnız 1900’lerin başından bir figürü bilerek atlamıştım: Charles Spearman. Onu bugüne bıraktım çünkü Spearman, şu ana kadar bahsettiğimiz her şeyle alakalı ve IQ kadar meşhur olmasa da bence ondan daha önemli olan G faktörünü keşfeden kişi. (Duyuru: Safsatalar…

IQ testlerinin tarihinden devam edip, modern testlerdeki problemlere geliyoruz. Geçen bölümde olduğu gibi birkaç örnek soru ekledim yine. Mesela: Tuz ile suyun en önemli ortak yanı nedir? (Duyuru: Safsatalar Ansiklopedisi Kısaltılmış Edisyon çıktı!) Bölümler: (00:45) Acıların çocuğu Darryl (02:25) Yerde cüzdan bulunca ne yapmalısınız (04:15) Tuz il…

Selam Fularsızlar, size bir sayfiye yerinden sesleniyorum, emeklilerin kol gezdiği. Sezar'dan Bismarck'a emekliliğin ortaya çıkışı ile başlayıp, son zamanlarda ne kadar değiştiğine dair verilerle devam ettiğim bir bölüm oldu. Konu başlıkları ve kaynaklar aşağıdadır. Bu podcast, AgeSA Hayat ve Emeklilik hakkında reklam içerir. AgeSA Hayat ve Emeklil…

1. Dünya Savaşı sırasında Amerikan askerlerine verilen ve ilk büyük çaptaki IQ testi olan "Army Alpha" sorularını denemek isterseniz burada. Bölümler: (00:35) Önceki bölüm (01:15) Çoklu Zeka (04:40) Kargalar ve soyutlama (06:35) Sincaplar ve aldatma (07:35) Zorunlu temel eğitim (10:20) Zeka yaşı (11:20) 9 bin subaydan 200 bine (12:15) Stanford-Bine…

Nesiller arası kıyas yapmanın objektif bir yolu var mı? İnsanlık genel olarak aptallaşıyor mu, daha zeki bir hale mi geliyor. Daha temelde zeka ne demek, nasıl ölçülüyor, ne kadar önemli. Tüm bunları konuşacağımız kısa bir seriye başlayalım. (Duyuru: Safsatalar Ansiklopedisi Kısaltılmış Edisyon çıktı!) Bölümler: (00:04) "Şimdiki Gençler" ve Nostalj…

Dünyadaki en kafa rahatlatan yerlerden biri Sicilya adası. Birkaç sene önce gitmiştim, dönünce de bloga notlarımı yazmıştım, ne zamandır aklımdaydı şunu podcaste dönüştüreyim diye, kısmet bugüneymiş. Bölümün ilk yarısında adanın karman çorman tarihini ve genel izlenimlerimi anlatacağım, ikinci yarısında da rotamız üstündeki başlıca yerlerin özetini…

Orban ve Macaristan hakkındaki mini-serimizin sorununa geldik. İlk bölümümüz bir değişim ve yükseliş hikayesiydi, bir yandan da Macaristan hakkında bir arkaplan oluşturuyorduk. İkinci bölüm, bir güç konsolidasyonu hikayesiydi, bir yandan da hukuk hakkında konuşuyorduk. Bu bölüm için bir düşüş hikayesi demeyi isterdim, üçlemelerin simetrisine uygun …

Selam Fularsızlar. İkinci Macaristan bölümüne hazır mıyız? Bir Avrupa demokrasisini birkaç yıl içinde nasıl tek adam rejimine çevirirsiniz. 2010 yılında ilk kez tek başına Macaristan'da iktidar olan Orban bunu başardı. Bunun üç adımı: Anayasayı baştan aşağı yenilemek, her alanda merkezileşmek ve seçim sistemini değiştirmekti. Konular bunlar ama dah…

Selam Fularsızlar. Spor ekonomisi serisine ara verdik, geçtiğimiz hafta yine yeni yeniden Viktor Orban'ın zaferiyle sonuçlanan Macaristan seçimleri hakkında 1-2 bölüm geliyor. Bu bölüm, Macaristan'da genel hayat ve Orban'ın yükselişi, "değişmeyip gelişmesi" hakkında. Altılı ittifaklar işe yarar mı, bu sonuçlar Türkiye’ye ne derece uyarlanabilir, Ma…

Selam Fularsızlar. Futbol ekonomisine odaklı son bölümdeyiz ve bugün de tema mülkiyet. Türk Telekom özelleştirmesiyle giriş yapıp, Man Utd'ın akıl almaz satışına, İspanya'nın socios kültürüne, Arap sermayesine, sportswashing kavramına ve futbolun geleceğini sinyalleyen devasa yatırım fonlarına uzanıyoruz. Bundan sonra biraz ara vereceğiz 1-2 gündem…

Selam Fularsızlar. Bu bölümün konusu: Mülkiyet. Seride şu ana kadar ne görmüştük? Eskiden kaos vardı, sonra ligler kuruldu, meritokratik bir yapıyla birbirine bağlandılar. Kadın futbolu sınırlandı. Erkek futbolu da uzun bir süre amatörden halliceydi. Zamanla kulüplerin malı olan oyuncular özgürleştiler, AB ağırlığını hissettirip UEFA’yı ezdi ve onu…

Tardigradlar: Mikrokozmozun Cep Herkülü, Konuk: Akın Karahasan (Osmangazi Üni.) | B102

Spor Ekonomisinin Kısa(!) Tarihi serimizin önceki bölümünde Heysel Faciası ile dibe vuran futbolun, Premier Lig ile markalaşma hikayesini görmüştük. Katlanarak büyüyen medya ve sponsorluk pastasının kilit bir rolü vardı. Bugünse o pastanın nasıl dilimlendiğine bakacağız, o bahaneyle Şampiyonlar Ligi’ne ve hatta Rüya Takım’a değineceğiz. Kaynaklar a…

Selamlar. Dibimizde Rus ayısı bağırıyorken, Spor Ekonomisi serisine ara vereyim dedim ve gündemle uzaktan alakalı kişisel bir hikaye anlatmak istedim. Merkezinde, pek bir şeyleri deviremeyen 1956 Devrimi ve bir kadın var. Bölümler: (00:35) Kimlik oluşturan mağlubiyet (01:30) Zorla ev arkadaşı (03:15) Özgürleşme tazminatı (03:55) de-Stalinization (0…

Metaverse nedir, sanal bir dünyada yaşamak ne kadar "gerçekçi"? | B100 Dr. Tuğçe Taşçı, Şahin Ekşioğlu, Dr. Alp Sirman, Dr. Burak Karabey

Çift Yıldızda iki ötegezegen keşfedildi! Konuklar: Doç. Dr. Özgür Baştürk, Ekrem Esmer | B099

Spor Ekonomisinin Kısa(!) Tarihi serimizin ilk iki bölümü, futbolda işin para harcama kısmı hakkındaydı. Bundan sonrası paranın kaynağı hakkında olacak. Bugün, medya ve sponsorluk anlaşmalarının, Heysel Faciası'ndan beri geçirdikleri değişime ve kalan her şeyi de nasıl değiştirdiklerine bakacağız. Kaynaklar aşağıdadır, keyifli dinlemeler. Bölümler:…

Pilotsuz Helikopterler Devri Başlıyor! Konuk: Dr. Oktay Arslan (Acubed by Airbus) | B098

Avrupa ve Amerikan spor endüstrilerinin kıyasını yaptığımız serinin 2. bölümünde artık serbest piyasa düzenine geçiyoruz: Bosman Davası, AB-UEFA kavgası ve rekabetteki değişim. Kullandığım kaynaklar aşağıda linkli. Gelecek bölümde medyanın etkisine ve oligarkların sahneye çıkışına bakacağız. Keyifli dinlemeler. Bölümler: (00:25) Önceki bölümün özet…

Selam fularsızlar, bugün Avrupa ve Amerikan spor endüstrilerinin kıyasını yapacağımız bir mini-seriye başlıyoruz. Odak noktası da ekonomik yapı, rekabet ve adalet arasındaki ilişki. Aslında birkaç gün önce bununla ilgili bir kayıt yapıp Patreon'a koymuştum, biraz görüş alabilmek için. Gelen mesajlar doğrultusunda içeriği zenginleştirdim, artık seri…

Manyetosfer: Bir mıknatıs olarak Dünya, Konuk: Dr. Kaan Öztürk (Boğaziçi Üni.) | B097

Einstein neden kuantum teorisine karşı çıktı? Konuk: Eric Rose (Uni Heidelberg) | B096

Selam fularsızlar, Dünkü bölümün devamı olarak, Ortadoğu ve Balkanların en meşhur astrofizikçisi (kaynak: ben) Dr Umut Yıldız ile gayet rahat bir sohbet yaptık. NASA'daki arkadaşlar bizi bir göktaşı felaketine karşı nasıl koruyorlar, bunları konuştuk. En sonda da bir sürpriz var, muhabbetin açıldığı diğer konulara da başka bir zaman devam edeceğiz …

Selam Fularsızlar, ortadan kayboldum sandınız ama şu andan itibaren 2 gün 2 gece şenlik var: Bugün: Biraz malum film ama çoğunlukla başka şeyler: Demokrasilerdeki gerçeklik savaşı hakkında kitap tavsiyesi, uzay monopolilerinin ortaya çıkışı ve çöküşü, ödüllü yarışmalarla uzay keşfi... (Not: Eğer Patreon destekçisi iseniz, oradaki kaydı tercih edin,…

JWST ile Bilim 2: Karadelikler ve Galaksilerin Oluşumu, Konuk: Dr. Ayçin Aykutalp (UT Austin) | B095

JWST ile Bilim 1: Ötegezegenler ve Yaşam Arayışı, Konuk: Dr. Tansu Daylan (MIT) | B094

Yeni yılın ilk bölümünde, Dr Işıl Arıcan (@isil_arican) ile beraber dünya kadar şeyden bahsettik: ABD, bilim okuryazarlığı, risk algısı, aşı ekonomisi, otoritelere güven, fikir değiştirmek, özgürlükçülük, Yalansavar ve ilk defa sosyal medya önünde gerçek zamanlı bilim yapılması. Bu yılın en uzun bölümlerinden biri olacak kesin ve daha da uzun bir h…

Fermi Paradoksu: Evren bu kadar büyükse, diğerleri nerede? Konuk: Dr. Tevfik Uyar

Selam fularsızlar. Yeni yılınızı kutlamak için bonus bir içerik paylaşayım dedim. En son 60. bölümde Safsatalar Ansiklopedisi’nden bir içerik paylaşmıştım, Baudrillard hakkında. O arada kitap Storytel’den çıktı, yeni baskı yaptı ve kısaltılmış hali bitti, Patreon’a koydum hediye olarak (yakında baskısı da çıkacak). Yani bir promosyon bölümü yapmanı…

Bugün başrolde ben, soğuk bir oda ve küçük ekran bir televizyon var. Sağlık için, tıp için, tüm kirli çamaşırlarımı ortaya dökmeye hazırım. Yalnız ciddi bir tirat da var ortalarda, Türkiye'deki inanılmaz porno yasakları hakkında. Ve en sonda da Patreon destekçilerine ufak bir hediye. *** Bölümler: (00:05) Doğurganlık ve özsaygı (01:40) Spermiyogram…

Bugün Robin Williams'dan Enrique Iglesias'a, Meksika'daki mercan kayalıklarından Miami varoşlarına, köpek yetiştiriciliğinden gayrımenkul fırsatlarına uzanan hızlı bir ilişkinin hikayesi var. *** Bölümler: (00:05) Mary Anne (03:45) Robin Williams (05:45) Maya Rivierası (09:10) Ranger Dede (13:50) Hayatımın en saçma anı (14:50) Gerçeklerin iyi bir h…

Hem podcastin akışından hem de çılgın Türkiye gündeminden biraz soluklanalım dedim. Sadece ben değil, siz de dediniz: Twitter'da anket yapmıştım, çoğunluk "artık biraz hafif/geyik içerik olsun"dan yana oy kullandı. Madem öyle, henüz hiçbir bölümünü izlemediğim HIMYM dizisinden al(ma)dığım ilhamla, size 3 gün 3 gece boyunca, en az %90'ı doğru ve yüz…

Seri finali. Ahlak ile özgürlük arasındaki ilişki hakkında. *** Bölümler: (00:05) Tümör ve Pedofii (05:20) Doğrudan tecrübe vs argüman (06:00) Temel Yükleme Hatası (06:30) Frankfurt Durumları (08:25) "Contra-Causal" irade (10:50) Aralıklı irade (SFA kavramına dönüş) (12:45) Motivasyon (13:40) Şizofrenojenik Anne (14:55) Nefretin zararı ve faydası (…

Beyin hakkındaki ikinci ve son bölüm. Farklı farklı Libet Deneyleri ile devam ediyoruz, hipnoz, içgörü, "noise", irade skoru gibi kavramlara takılıyoruz ve de benim seri boyunca biraz değişmiş olan fikirlerimle noktalıyoruz. Kaynak linkler aşağıda, reklamsız versiyonu da Patreon'da. Gelecek bölümde, seri finalini ahlak ve evrim konusuyla yapacağız,…

Selam Fularsızlar, bugün konumuz beyin ve içerik de görece hafif, rahat olun. Fizik-nörobilim ilişkisi ile başlayıp, "emergent" yapılarla devam edip, Libet Deneyi ile bitiriyoruz. Kaynak linkler aşağıda, reklamsız versiyonu da Patreon'da. *** Bölümler: (00:45) Prof Peter Tse, özgür irade online kursu. (01:20) Özür ve düzeltme. (03:40) Özet: Fizik v…

Bu podcast, WWF Market hakkında reklam içerir. Bilinçli tüketicilerin üreticisi WWF Market’i ve ürünlerini daha yakından tanımak, size özel FularsızPanda20 kodu ile %20 indirimden faydalanmak için tıklayın. Bölümler (00:30) The Animal That Therefore I Am (PDF: Derrida's Cat) (02:05) Doğada Çıplaklık. (Makale: Do animals feel shame?) (03:55) Tevrat'…

Düğmeye basıldı, bugün ya lokal realizmi çökertiyoruz ya da süperdeterminizme biat ederek özgür irade olasılığını bitiriyoruz. Güneş gözlükleriyle yapacağınız fantastik gözlemleri ve Kozmik Bell Deneyleri'ni konuştuk. (Serinin önceki bölümlerinin yazılı ve resimli hali blogda.) *** Bölümler: (00:20) Sesli Kitap. (01:05) Patreon İndirimi. (01:45) Ön…

Önümüzdeki iki bölüm boyunca, ışığın hikayesinin 1905'ten sonraki kısmını takip edeceğiz ve göreceğiz ki ya evrenin temeli gerçekten rastlantısal ya da tam tersine süper-deterministik. Bugün göreceğimiz kısımda Heisenberg'in belirsizlik ilkesi ve Schrödinger'in dalga fonksiyonu var. *** Bölümler: (00:40) Kuşbakışı özet. (02:15) De Broglie: "Her şey…

İşin bilim kısmındaki dalga ve alan gibi soyut kavramları somutlaştırıyoruz bugün. Kulağımızın içindeki matematikçi kim? Koşarken Meksika dalgası yapabilir misiniz? Ether fikri öldüyse "alan" nedir? Einstein, 1905 senesinde, klasik fiziğe iki cepheden saldırmıştı. Işık, iki saldırıda da kullandığı silahtı. İlk saldırı, çok hızlı hareket eden şeyler…

iyzico'nun Genel Müdür Yardımcısı Orkun Saitoğlu ile "Fintech", e-ticaret ve ödeme teknolojileri hakkında bir söyleşi. (Bu podcast, iyzico hakkında reklam içerir) Konular: (00:05) "Öngördüğümüz gelecekte yaşıyoruz." (01:05) Konuğumuz Orkun Saitoğlu kim? (01:40) Fintech nedir? (09:30) Şeffaflık açıklaması: Podcast finansmanı. (11:00) Ödeme teknoloji…

Şu ana kadar nedensellik ve özgürlük fikirlerimiz, klasik fiziğe dayanıyorlardı. Fakat 19.yy'ın sonunda klasik fiziği tamamlayan Maxwell Denklemleri, farkında olmadan onun çöküşünü de sağlayacak iki dinamit döşemişti. Bunlardan biri bizi İzafiyet Teorisi'ne, diğeri de Kuantum Fiziği'ne götürecek. İlki bazı temel önkabullerimizi yıkarak gerçekliğimi…

O gizemli güzel kuantuma doğru koşmadan önce, sadık eşimiz olan klasik fiziğin ve determinizmin kollarında bir bölüm daha geçirelim istedim, çünkü sizle en sevdiğim paradoksu paylaşmak için bundan daha iyi bir fırsat bulamam. *** Konular: (00:05) Kuantum detoksu. (01:26) Önceki bölümün özeti. (02:17) Kronos'un hadım edilmesi. (07:44) Newcomb Parado…

İlk bölümde biraz fazla hızlı giriş yapmıştık, bugün temelleri oluşturalım. Nedensellik, tahmin edilebilirlik, determinizm ve kaos arasındaki ilişkiyi anlatacağım. Bu bölümü bitirdiğinizde, ortamlarda Oedipus, Laplace ve Lorenz'i rahat rahat cümle içinde kullanabileceksiniz, vaadim budur. Sonu da sürprizli... *** (01:05) Önceki bölümün özeti. (04:3…

"Bence özgür irade biraz Simülasyon Teorisi'ne benziyor: Bir yandan çok rahatsızlık verici, bir yandan da çok heyecan verici. Çünkü hayatın her alanıyla alakası var: İnsanın benlik hissi ya da ego, genetik, aile, ahlak, din, hukuk, siyaset, tarihin işleyişi ve hatta evrenin özü... Bireysel ve toplumsal önkabullerimizi en temelden dinamitleme potans…

100 bölüm ultra mega kutlamaları öncesi bölüm no 99.5: En Portekizce kelime saudade ve seksenlerin en seksenler dizisi Miami Vice üstünden nostalji duygusu. *** Konular: (01:30) Miami Vice theme. (Hangi bölümleri izlemelisiniz, rehber) (02:19) İsviçreli Hastalığı. (03:25) En Portekizce kelime: Saudade (Cesaria Evora). (06:25) Zaman Yolculuğu (Wind …

Yangın Ekolojisi ve Akdeniz'deki Yangınlar, Konuk: İsmail Bekar (ETH Zurich) | B092

Gündemle canınızı sıkmaya geldim. Bol bol istatistik vereceğim, biraz yorum yapacağım, uzak yerlerden de bağlantılar kuracağım ve bir çözüm sunmayacağım, çünkü bilmiyorum. Unutmadan: Yazılı hali blogda. Ayrıca bonus devam bölümü: Fondaş Medya, Sosyal Medya Alışkanlıkları ve Haberciliğin Ekonomisi *** Konular: (01:30) Honduras'tan gelen konvoylar. (…

Uzay yolunda kadın izleri, Konuk: Dr. Işıl Şakraker (DLR, Almanya Uzay Merk.) | B091

"Bu sadece İstanbullulara yapılmış bir ihanet değil, bu sadece ekonomik bir ihanet değil. Bu, Dünya'ya yapılmış bir ihanet. Buna bizim hakkımız olmaması lazım." Daha önce de podcaste konuk olup benle yeni nesil siyaseti ve şehirciliği konuşan, aradan geçen sürede de "gençlerin internetçi abisi" lakabı edinen Taylan Yıldız ile -ve penceresinin önünd…

Virgin Galactic ve Blue Origin ile uzay turizmi başladı! Sırada ne var? @Uzay Çağında Yolculuk| B090