Bu podcast'te Türkiye Cumhuriyetinin 1930'lu yıllarında seferberlik halinde hayata geçirilmeye çalışılan ırkçı çalışmalara dikkat çekeceğim. Bu sıralarda Türkiye'de el üstünde tutulan İsviçreli antropolog Eugene Pittard'ın Mustafa Kemal ve Türkiye ile olan ilişkilerini ele alıp Pittard'ın neden ve nasıl Mustafa Kemal ve taraftarları tarafından el ü…

Bu podcast'te Adolf Hitler'in iktidarda olduğu dönemde Berlin Radyosunda yapılan Türkçe yayınların hikayesini anlattım. Bu yayınların ikisinde dikkat çekici biçimde Kürt karşıtlığı yapılıyordu. Dönem koşulları çerçevesinde bunun nedenlerini aktardım. Ayrıca bu vesileyle Türkiye ile Nazi Almanya'sı arasındaki ilişkileri de detaylı verilerle değerlen…

Di vê podcastê de min kurtûkurtasî behsa jiyana Sait Kırmızıtoprak, ango Dr. Şivan kir. Herwiha derheqê siyaset û îdeolojiya wî, plan û projeyên wî yên bo mileta Kurd, têkilî û nêzikatiya wî ya neteweperestiya Kurd û rêxistinên Kurdan û çepgirên Tirk de jî hûn ê agahiyan bi dest bixin... Bibin abone, şîroveyên xwe parve bikin, belav bikin... #drşiv…

Bu yayında yakın dönem Kürt siyasetinin önemli isimlerinden Sait Kırmızıtoprak, diğer adıyla Dr. Şivan'ın özlü bir portresini dinleyeceksiniz. Kısa ve fakat dolu geçen ömrünün önemli kavşaklarını, ideolojik ve siyasi hattını, Kürtler hakkında yapmak istediklerini ve yapmaya çalıştıklarını vesaire anlattım. Abone olmayı, yorum ve beğeni bırakmayı ve…

Bu podcast'te 1921'deki Koçgiri İsyanı ve 1937'de Dersim'deki katliam sırasında öne çıkan isimlerden Alişêr Efendi'nin hayat hikâyesini ayrıntılı şekilde anlattım. Yakın dönem Kürt milliyetçiliğinin önde gelen isimlerinden Alişêr'in hayatı aynı zamanda dönemin anlaşılması açısından da önemli veriler barındırıyor. Hayat hikâyesinin bugüne değin pek …

Türkiye’deki ceberrut, soykırımcı ve asimilasyoncu devlet geleneği hakkında konuşulduğunda pek çok siyasetçinin, yazarın, tarihçinin, gazetecinin hatırlattığı meşhur bir cümle vardır: “Zo diyenlerin kökünü kuruttuk, sıra Lo diyenlerde!” Peki, bu cümleyi ilk kez kim kurdu, hangi amaçla söyledi, ilk kez kim bunu aktardı, hangi kaynakta geçiyor, bu cü…

Türk devleti 2016'dan bu yana Kürt belediyelerine atadığı kayyum geleneğine devam ediyor. 4 Kasım 2024'te Mardin, Batman ve Halfeti belediyelerine kayyum adandı, belediye başkanları görevden alındı. Daha önce de Hakkari belediyesine kayyum atanmıştı. Böylece son 8 yılda, üç seçimin ardından en az 150 kez Kürt belediyelerine kayyum atanmış oldu. Pek…

Bu yayında Kürt meselesine dair ekim ayı başından beri konuşulan "yeni süreç" ile ilgili önemli bir konuyu ele aldım. Tartışmalar devam ederken İmralı Hapishanesinde tutulan Abdullah Öcalan'ın ne diyeceği merak ediliyordu. Öcalan'ın açıklaması kısa oldu, kendisine yönelik tecridin devam ettiğini ve fakat koşulların olması halinde çözüm için pratik …

Bu podcast’te, bana göre Kürt milliyetçiliğinin son derece önemli ilk metinlerinden birini sizinle paylaşacağım. Kurdistan gazetesinin 13 Mart 1901 tarihli 27. sayısında yayınlanmış olan “Kürdlere” başlıklı bu yazı, Kürt milliyetçiliğinin ilk önemli metinlerinden biridir ve ayrıca bu öneminin yanı sıra, hem dönem siyasetinin anlaşılması hem de bugü…

Ez ê di vê podcastê de bala we bikişînim ser nivîseke, ku ev nîvîs bi sernava “Kurdlere – Bo Kurdan” ku di 13ê Adara 1901ê de, di hêjmara 27an a rojnameya Kurdistanê de hatibû çapkirin. Gorî min, ev nivîs ji bo neteweperestiya Kurd çavkaniyeke gelek girîng e û herwiha him ji bo siyaseta wê demê him jî bo meseleyên îro gelek peyamên girîng dihewîne.…

MHP Lideri Devlet Bahçeli 22 Ekim’de partisinin grup toplantısında yine “yeni çözüm süreci” hakkında konuştu. Bu kez konuşmasında, büyük oranda milliyetçi ve resmi ezberi tekrarlamakla birlikte, “yeni sürece” ivme kazandıracak veya yeni bir boyut kazandıracak dikkate değer sözler de söyledi. Peki, ırkçı-milliyetçi bir partinin liderinden esasından …

MHP Lideri Devlet Bahçeli'nin DEM milletvekilleriyle tokalaşmasının ardından başlayan "yeni çözüm süreci" tartışmaları devam ediyor. Bu yayında hem 10 yıl önceki akamete uğramış olan "Çözüm Süreci"ni ve bu süreci mümkün kılan iç ve dış faktörleri hem de "yeni süreç"te olup bitenler ile bu süreci mümkün kılan faktörleri değerlendirdim. İki süreç ara…

Göbekli Tepe ve yakınlarındaki diğer tepelerde (örneğin Karahan Tepe'de) ortaya çıkarılan tarihî kalıntılar, kuşkusuz insanlık tarihinde önemli bir yer tutuyor. Zira bu kalıntılar her şeyden önce bildiğimiz tarih bilgilerini alt üst etti; geçmişte olup bitenler hakkında yeniden düşünmemizi ve hatta tarihi yeniden yazmamız gerektiğini zorunlu kılıyo…

Sitûn û bermayiyên li Girê Mirazan derketine ser rûyê axê, bêguman ji her aliyan ve zanîna mirovan guherandine û wê hîn zêdetir jî biguherînin. Taybetî zanîna derheqê dîroka mirovahiyê û şaristaniyê, ji ber daneyên li Girê Mirazan derketine holê ji gelek aliyavan ve betal û pûç bûne. Herwiha eger mirov bala xwe baş bide ser dane û bermayiyên li Gir…

İhsan Nuri Paşa, kendi tercihiyle, iradi eylemiyle, Kürdistan tarihine yön vermiş, bir Azadi Örgütü üyesi olarak bu örgütle birlikte Kürtlere modern bir ulus olmanın tahayyülünü kurdurmuş, Kürdistan tarihindeki ilk modern askeri örgütlenmeye öncülük etmiş bir isyan lideridir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kendisine bahşettiği bütün imkan ve ayrıcalıklard…

Modern zamanlar öncesinde Ehmedê Xanî (2013), pek çok Kürt milliyetçisinin başucu kitabı olarak kabul ettiği Mem û Zîn adlı eserinde Kürtlerin talihsizliği olarak bir devletten yoksunluğunu dile getirdiğinden beri dünya siyasi düzeni çok değişti; çok sayıda devlet yıkıldı ve yerlerine yenileri kuruldu. Genel kabule göre, 1648 tarihli Westfalya Antl…

Beriya demên modern Ehmedê Xanî, di kitêba xwe Mem û Zînê de ku ji aliyê neteweperestên Kurd ve pîroz û rêber tê qebûlkirin, behsa bêdewletbûna Kurdan kiribû û vê kêmasiyê wek bextreşî an jî bêşansî binav kiribû. Lê ji dema Xanî heta niha pergala siyasî ya li ser rûyê dinê gelek guheriye, gelek dewlet hilweşiyan û li şûna wan gelek yên nû hatin ava…

Abdurrahman Qasimlo, Musa Anter ve Kamûran Alî Bedirxan… Yakın dönem Kürt tarihinin en önemli isimlerinden üçü… Bu üç isim arasında pek çok benzerlik ve ortak nokta bulunuyor, ama daha da önemlisi Kürtlerin hak ve özgürlük mücadelesinde saygın yerleri bulunan bu üç ismin yollarının kesişmiş olmasıdır ve bu husus, ne yazık ki pek bilinmiyor. Bu podc…

Abdurrahman Qasimlo, Mûsa Anter û Kamûran Alî Bedirxan… Sê kesên ku di dîroka Kurdan a nêz de xwedî cihên gelek girîng in… Ev her sê kesan di têkoşîna azadiya mileta Kurd de xwedî cihên bi qedr û qîmet in û loma ji gelek aliyan ve dişibin hev û di navbera wan de gelek xalên hevpar hene. Lê ya herî girîng têkiliyên wan in ku ev xal mixabin zêde nayê…

Fırat Aydınkaya, Kürt Araştırmaları Dergisi için Şeyh Said'in portresini hemen hemen bütün detaylarıyla yazdı. Çocukluğundan gençliğine, evliliğinden atlara olan ilgisine, ticaret hayatından seyahat ettiği yerlere, dönemin ileri gelenleriyle ilişkilerinden olup bitenlere karşı gösterdiği tepkilere, dönemin yıkıcı savaşları sırasında sergilediği tut…

Bu podcast'te Türk İslamcılarının Kürtlere ve Kürtlerin hak ve özgürlüklerine dair yaklaşımlarını detaylı biçimde anlattım. Türk İslamcılarının milliyetçilik ile olan ilişkilerini, bu ilişkinin Kürt meselesine yaklaşımlarını nasıl etkilediğini ve neden dünyanın çeşitli yerlerindeki Müslüman milletler için söz ve eylem sahibi olup da Müslüman Kürtle…

Türk sineması ve dizilerinde gösterilen veya 'temsil' edilen Kürt karakteri, imgesi, toplumu ve aynı şekilde bir şekilde işlenenKürt meselesi ve bununla bağlantılı olgular resmi söyleme uygun olageldi. Kabaca, Kürt kimliği ve meselesi ya görünmez kılındı ya da devletin resmi siyasetine uygun olarak feodalitenin, geri kalmışlığın, eşkıyalığın, terör…

Genel geçer kanıya göre, nüfus oranları bakımından Kürtler Ortadoğu’daki dört büyük milletten biridir. Ve fakat bu millet, tarihsel anayurtları dört devlet arasında bölüşülmüş ve statüsüz bırakılmıştır. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde, Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Kürdistan coğrafyasının da dahil olduğu Ortadoğu’da siyasi harita ve düzen değiştiri…

Kürtlerin Türk / Turanî olduğunu veya gerçekte Kürt diye bir milletin olmadığını savunan hemen hemen bütün siyasetçilerin, askerlerin, hakim ve savcıların, yazarların, gazetecilerin temel bir kaynağı var. Bu kaynak, 1918’de Berlin Şark Akademisi tarafından yayınlandığı belirtilen Dr. Friç imzalı “Kürdler” adlı kitaptır. Peki, kim bu Dr. Friç? Bu ya…

Türkiye'nin Kürt Tarihi podcast serisinin bu bölümünde hem İttihatçıların hem de Mustafa Kemal'in Kürt siyasetinin şekillenmesinde önemli rol oynamış olan Ziya Gökalp'i anlattım. İttihatçılarla ilişkisi neydi, İttihat Terakki Cemiyeti'nde hangi görevlerde bulundu? Mustafa Kemal onun için ne dedi? "Kürt Anketi" ile ne yapmak istedi, İttihatçılara na…

Türkiye'nin Kürt Tarihi podcast serisinin bu bölümünde İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Türkçülük siyasetini ve bunun Kürtlere yansımasını detaylı biçimde anlattım. Bu çerçevede iki önemli Kürt isyanını, Şeyh Abdüsselam Barzani ve Bitlis isyanlarını ve İTC'nin Kürtlere yapıp ettiklerini ele aldım. Bu podcastte ayrıca Kürt kökenli olduğu halde, kuzen…

Türkiye'de güncel olan Kürt meselesini anlamak için en başa gitmekte her zaman fayda vardır. Bu başlangıç için de modern anlamda Osmanlı'nın son yüzyılı önemli veriler barındırır. Bu podcast'te Osmanlı'nın 19. yüzyılda izlediği Kürt siyaseti anlattım. II. Abdülhamid'ten İttihatçılara kadar olan süreçte Kürtlere karşı nasıl bir siyasetin izlendiğini…

Osmanlı İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşı'na girdiğinde iktidarda İttihat ve Terakki Cemiyeti bulunuyordu. Bu savaşta imparatorluk dağıldı ve fakat savaş bütün şiddetiyle devam ederken İTC, savaş sonrasında kurulacak yeni bir Türk devletinin hazırlıklarına başlamıştı. Bu nedenle bir yandan Ermeniler tehcire tabi tutup soykırımdan geçirilirken, öbü…

Türkiye'nin Kürt Tarihi podcast serisinin bu bölümünde yakın tarihin son derece önemli ve fakat pek bilinmeyen bir kesitinden söz edeceğim. 1915'teki Ermeni Soykırımından sonra İttihat Terakki Cemiyeti son derece planlı bir şekilde Kürtlerin tehcirine başladı. Esas amaç, esas alınan Turan ülküsünün hayata geçirilmesiydi ve bu çerçevede büyük bir nü…

Türkiye Cumhuriyeti için öteden beri mesele olan bölgelerden biri Kürdistan’ın Dersim bölgesidir. Hatta Osmanlı zamanından beri Dersim bölgesi bir sorun alanı olarak değerlendirilmiş ve Osmanlı’nın bu siyasi mirası Türkiye Cumhuriyeti’ne de devrolmuştur. Bugün de hala bu bölgenin Türk devleti için önemli bir mesele olarak ele alındığı bir gerçektir…

Osmanlı'nın son yıllarında iktidarda olan İttihat Terakki Cemiyeti zamanında Kürtlerin Türk olduklarına veya Türkleştirilmeleri gerektiğine dair ileri sürülmeye başlanan iddialardan biri de doğrudan Kürt Kızılbaşları / Alevileri hedef alıyordu. Buna göre, Alevi olan Kürtler, Sünni Kürtlerden de farklı olarak, zaten Horasan'dan gelen Türk / Türkmenl…

Tüm dünyanın Türk ırkından ve medeniyetinden türediğine dair savsataların resmi siyaset ve görüş olarak tedavüle konulduğu 1930'lu yıllarda Türkiye Cumhuriyeti tamamen ırkçı saiklerle bir antropometri anketi yaptırdı. Mustafa Kemal Atatürk'ün manevi kızı ve gözde tarihçisi olan Afet İnan liderliğinde yapılan bu anket kapsamında 64 bin kişinin kafat…

Bu bölümde Türkiye'nin 1930'lu yıllar itibarıyla daha sistematik hale getirmeye çalıştığı Türkçülük ideolojisi ve siyasetini ele alıp bunun Kürtlere olan etkisine değineceğim. 1930'lu yıllarda revaçta olan Türk Tarih Tezi ile Güneş Dil Teorisi çerçevesinde ileri sürülen absürtlüklerin esasında bir dönemle sınırla kalmadığını da anlatacağım. Podcast…

12 Eylül 1980’deki darbe, askeri vesayetin yeniden tesis edilmesi açısından işlev gördüğü kadar, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti’nin bir ulus – devlet olarak esas aldığı kurumsal yapının yeniden tesis edilmesine yönelikti ve hayatın her alanında yarattığı etkiler dolayısıyla bugüne dek süren derin izler bıraktı.Milyonlarca insanın hayatını dramati…

Türkiye'nin Kürt Tarihi podcast serisinin bu bölümünde Kürt oldukları halde Kürtleri Türk ilan eden kitaplar yazan, görüşler ileri süren isimleri anlattım. Bunlardan özellikle Mehmet Şükrü Sekban ve Mesud Fani'nin hikayesi epey dramatik ve ibretliktir. Her iki isim Türkiye Cumhuriyeti kurulmadan önce Kürt milliyetçi eğilime sahipler ve bu yüzden Cu…

Türkiye'nin Kürt Tarihi podcast serisinin bu bölümünde Türkiye'nin Kürtlerin Türk olduğu tezini ispatlamak için peşine düştüğü İngiliz Rawlinson'un hikâyesini anlatacağım. İsmet İnönü'nün 1923'te Lozan'da Kürtlerin Türk olduğunu ileri sürerken başvurduğu bir kaynak vardı ve bu kaynak İngiliz sömürge görevlisi Rawlinson tarafından yazılmıştı. Ancak …

24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş antlaşması olarak kabul edilir. Yıkılan Osmanlı İmparatorluğunun ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti devleti bu antlaşmayla resmen uluslararası alanda tanınmıştı.Bu antlaşma Türkiye için olduğu kadar Kürtler için de önemlidir. Zira Türk devletinin Kürtlerle ilgili siyaset…

Türkiye'nin Kürt Tarihi podcast serisinin bu bölümünde Türk yargısının yüzyıllık Kürt pratiğini detaylı biçimde anlattım. Pek çok dönemsel veri ve örnekle birlik Türk yargısının mevzu Kürtler olunca nasıl da evrensel hukuk normlarından ve hatta kendi hukuk düzeninden vazgeçip tamamen siyasi kararlar verdiğini göreceksiniz. 100 yıl önceki Şark İstik…

Türkiye'nin Kürt Tarihi podcast serisinin bu bölümünde Sosyolog İsmail Beşikçi'nin başına gelenleri anlattım. 1960 yıllarda üniversitede öğretim üyesi olduğu sırada yazdığı doktora teziyle devletin Kürtlerin var olmadığına, aksine Türk olduğuna dair geleneksel söyleminin dışına çıkan İsmail Beşikçi, bunun bedelini ağır ödedi; 17 yıldan fazla süre h…

Bu bölümde 12 Mart 1971 darbesinin öncesi ve sonrasındaki gelişmeler çerçevesinde Türkiye'nin Kürt Tarihi'ni anlattım. Bu bölümde özel olarak 1970'lerin hemen başında Kürt muhalefetinin en önemli buluşma yeri olan Devrimci Doğu Kültür Ocaklarını (DDKO) ve devletin bunlara yönelik tepkilerini ele aldım. Bu kapsamda DDKO davaları önemli bir yer tutar…

Dışişleri Bakanlığı bir ülkeyi ilgilendiren dış olaylar, diplomasi ve siyasetle ilgilidir. Ancak Türkiye örneğinde bakıldığında Dışişleri Bakanlığının esas görevlerinin arasında her zaman iç siyaseti ilgilendiren bir meselenin yer aldığı görülebiliyor ve bu da Kürt meselesi. Hatta denebilir ki, Cumhuriyet'in kuruluşundan bugüne Dışişleri Bakanlığın…

Türkiye'nin Kürt Tarihi serisinin bu bölümünde 1960'lı yıllarda Kürtlerle ilgili gelişmeleri ele almaya devam edeceğim. Bu bölümde, dönemin Dışişleri Bakanı İhsan Sabri Çağlayangil'in imzasıyla Demirel Hükümetinin yurt dışı temsilciliklere gönderdiği özel 'Kürt talimatının' detaylarını, Çağlayangil portresini ve bu çerçevede Dersim Katliamıyla ilgi…

27 Mayıs 1960 darbesinden sonra Kürt muhalefetinin yeniden canlanmasının önüne geçmek için devlet yeniden organize olmak ve bu çerçevede her türlü yol ve yönteme başvurmak zorunda kaldı. Bu yol ve yöntemlerden biri de öyle ya da böyle görünür olmaya başlayan Kürtlerin yeniden Türklüğünün "keşfedilmesi" oldu. Bir yandan bugünkü büyük Kürt muhalefeti…

"Türkiye'nin Kürt Tarihi" podcast serisinin bu ikinci bölümünde 27 Mayıs 1960 darbesi öncesi ve sonrasında Kürtlerle ilgili gelişmeleri anlatmaya devam ettim. Bu bölümde 27 Mayıs darbecilerinin hazırladığı "Doğu Raporu" ve bu çerçevede Cumhuriyet tarihi boyunca hazırlanmış olan "Kürt Raporlarına" değindim. Aynı şekilde bu bölümde 27 Mayıs darbecile…

Türkiye'nin Kürt Tarihi serisi başlıyor. Yüzlerce kitap, belge, anı, anlatı ve kaydın incelenmesiyle kapsamlı bir tarih çalışması ortaya çıktı. Böylece ilk kez Türkiye'nin son yüzyılına ait Kürt siyaseti, Kürt söylemi ve Kürtlere karşı hayata geçirilen ya da geçirilmek istenen uygulamalar hakkında bütünlüklü bir seri hazırladım. Bu podcast serisi b…

Di vê podcastê de ez ê nivîsek Kamûran Alî Bedirxan bi we re parve bikim. Kamûran Alî Bedirxan, birayê Celadet Alî Bedirxan e û ji malbata Bedirxaniyên Cizîra Botan tê. Di sala 1895an de li Stenbolê hatiye dinê û sala 1975an de li Parîsê jiyana xwe ji dest daye. Kamûran Alî Bedirxan siyasetmedar û rewşenbîrek Kurd e ku di sedsala bîstan de him di s…

Yakın dönem Kürt tarihinin tartışmasız en önemli figürlerinden ikisi Şeyh Said ve Seyyid Rıza’dır. Her ikisi de Kürt ve Mustafa Kemal’in kurduğu Cumhuriyet’e karşı ülkeleri işgal edilmiş olan, hakları gasp edilen, varlıkları dahi yok sayılan Kürtlerin ilk dönem muhalefetinin liderleri… Tam da bu nedenle Mustafa Kemal’in kurduğu yeni devlet tarafınd…

Ortadoğu'da çözümsüzlüğü ve dramatik gelişmeler nedeniyle güncelliğini korumaya devam eden iki önemli meselenin, Kürt ve Filistin meselelerinin benzerliklerini, farklılıklarını, birbirleriyle kesiştikleri noktaları, aktörlerinin ilişkilerini vesaire geniş bir tarihsel arkaplan okumasıyla birlikte anlattım. Son yüzyılda neredeyse paralel biçimde sür…

Di vê podcastê de ez ê beşek ji pirtûka Şerefxanê Bedlîsî Şerefnameyê bi we re parve dikim. Şerefxan, di destpêka Şerefnameyê de behsa “Eslê Kurdan û Rewşa Jiyana Wan” dike û beşên şûn de jî behsa dîroka desthilatdarên Kurdan dike. Di beşa destpêkê de gelek agahî û çavderiyên girîng hene, ji eslê Kurdan bigirin heya sînorên Kurdistanê û her wiha re…

Bu podcast'te 24 Temmuz 1923'te imzalanan ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu antlaşması olarak da kabul edilen Lozan Antlaşması ile ilgili daha önce pek bilenmeyen önemli bir konuyu anlatacağım. Bu konu, antlaşmadan 48 yıl sonra 1971'de Ankara'dan Londra'ya gönderilen bir talimatla ilgili. Ankara, bu talimatta, İsmet İnönü'nün Lozan'da Kürtleri Türk…